Een voorbeeld waarbij het trekken van aandacht wel succes heeft gehad, is de televisieserie ER. Deze tweede, alternatieve poging laat een mediëring van Darfur zien dat naar mijn mening een waardevol alternatief biedt op programma’s zoals Tot Zover Darfur. Emergency Room, afgekort ER, is een dramaserie die de belevenissen van medewerkers en patiënten van het ziekenhuis County General in Chicago volgt. Veel van de personages blijven minstens een paar jaar in de serie. Deze vaste personages raken vaak betrokken bij gebeurtenissen van een internationaal niveau. In de verhaallijn wordt dus vaak aanspraak gemaakt op ons cultureel geheugen. Alleen kijkers die weten welke conflicten en rampen zich in het verleden hebben afgespeeld – of zich nu nog voordoen – kunnen de verhaallijn volledig begrijpen. Veel afleveringen zijn gewijd aan rampen en conflicten die reeds geweest zijn. Op deze manier wordt de herinnering aan deze gebeurtenissen levend gehouden. Zo gaan Dr. Carter en Dr. Kovac naar Congo in de tijd dat daar ook daadwerkelijk een conflict heerst. Verder ziet de kijker hoe het personage Dr. Gallant betrokken raakt bij de oorlog in Irak. Uiteindelijk sterft hij door een bermbom. Ook in het personage van Dr. Kovac wordt aanspraak gemaakt op het cultureel geheugen. Na het verliezen van zijn gezin tijdens de oorlog in Kroatië, is hij op de vlucht geslagen naar de VS.
In seizoen twaalf van deze populaire ziekenhuisserie werd een aantal afleveringen opgedragen aan de Darfurcrisis. Hoewel opgenomen in de Kalahari woestijn, krijgt de kijker het gevoel zich in Darfur te bevinden. Een gevoel van onmiddelijkheid ontstaat doordat kijkers als het ware het verhaal ingezogen worden. Door een dramatisch narratief en personages die bekend zijn bij de kijker en met wie hij of zij dus kan meevoelen, raakt de kijker verstrikt in het verhaal. Het medium televisie wordt niet benadrukt, kijkers kijken door het scherm heen naar het verhaal en kunnen zelfs vergeten dat ze naar een scherm aan het kijken zijn. Bij de gehele serie van ER krijgt de kijker te maken met passieve immersie. Het is een dramaserie waar de kijker zich door mee kan laten slepen, in zo’n mate dat hij of zij de werkelijkheid even kan vergeten. Niet alleen bij de afleveringen gewijd aan Darfur, maar ook aan bovengenoemde gebeurtenissen, is verder sprake van kritische interventie. De makers van ER besloten het succes van hun programma te gebruiken om kijkers te informeren en bewust te maken over internationale rampen en conflicten. De afleveringen opgedragen aan Darfur zijn geladen van aard. De kritiek op de situatie en de manier waarop het Westen ermee omgaat spat van het scherm af. Gezien het feit dat het hier gaat om fictieve personages, is die kritiek geoorloofd. Middels gesprekken tussen de personages wordt de mening van de makers geuit, zonder dat zij daar zelf aansprakelijk voor gesteld kunnen worden.
Om doorgewezen te worden naar een pagina met de afleveringen gewijd aan Darfur, klik op het plaatje hieronder:
Zoals ook in het filmpje van Één Vandaag (zie Over deze blog) duidelijk wordt gemaakt, kan het publiek Darfur in ER bekijken zonder een schuldgevoel aangemeten te krijgen. Doordat de beelden fictief zijn, worden kijkers minder direct geconfronteerd met de werkelijkheid. Zij kunnen makkelijk in de verhaallijn opgaan, meegesleept worden door wat met de personages gebeurt, zonder zich schuldig te voelen. Precies dit gegeven is wat ER zo anders maakt van reguliere media-uitingen van de Darfurcrisis. In plaats van alleen maar de clichématige beelden te laten zien, wordt hier een fictieve interpretatie van die beelden gemaakt. Deze beelden worden vervolgens gerepresenteerd in een fictieve verhaallijn. ER is in die zin een vorm van wat ook wel infotainment genoemd wordt. De makers van het programma pogen informatie te verschaffen over de situatie in Darfur door middel van vermaak. De afleveringen komen op de kijker meer over als spektakel dan als een echte situatie. Vanuit de eigen huiskamer kan de kijker het conflict in Darfur bekijken en ervaren zonder gevaar te lopen.
De verhaallijn is echter wel afgeleid van de werkelijke situatie in Darfur, waardoor het kijkers toch tot nadenken aanzet. Dit wordt aan het eind van aflevering 20 nog eens benadrukt door in de aftiteling een website te vermelden voor kijkers die meer willen weten over Darfur. Wanneer het verhaal eenmaal bij de kijkers bezinkt, kunnen zij zich bewust worden van de situatie ter plekke. Het paradoxale van de afleveringen over Darfur is dus dat het om een werkelijke situatie gaat, heropgevoerd of zelfs gesimuleerd in een fictief narratief. Normaal gesproken wordt een gebeurtenis of situatie pas opnieuw opgevoerd op het moment dat deze tot het verleden hoort. (Cook: 2006) Dit gegeven maakt het des te meer interessant dat de Darfurcrisis nu al terug te vinden is in een cultuuruiting zoals een televisieserie. De verklaring hiervoor is vrij simpel. Ondanks dat de herinnering aan de situatie in Darfur nog in de maak is – het conflict is immers nog niet afgelopen – is het besef ontstaan dat deze herinnering nu al bedreigd wordt. Er is nog veel te weinig te zien over de genocide in Darfur, aldus de makers van ER toen zij besloten een aantal van hun afleveringen hieraan te wijden. Hun besluit heeft effect gehad: de afleveringen trokken maar liefst 700.000 kijkers.
Klik hier voor de conclusie van dit onderdeel
Geen opmerkingen:
Een reactie posten