Strips: Inleiding

Lieke Jordens

Darfur is de vergeten genocide: de genocide die te weinig in de media kwam en daardoor niet voldoende ging leven in het geheugen van de bevolking. Wanneer een bepaalde gebeurtenis geen media-aandacht krijgt, blijkt ineens hoe invloedrijk en onmisbaar de media zijn. Zonder media geen bewustwording en betrokkenheid. In reactie op de geringe media-aandacht voor Darfur zijn er op allerlei fronten tegenacties gekomen. Soms vanuit de dominante media zelf, maar vaker nog waren het initiatieven van individuen of organisaties die uit eigen beweging het onmetelijke probleem onder de aandacht probeerden te brengen. Al deze media-uitingen dragen bij aan het vormen van het culturele geheugen rondom deze gebeurtenis. Misschien is het in het geval van Darfur beter om te spreken van het communicatieve geheugen, een term die geïntroduceerd werd door Jan Assman in zijn artikel Collective Memory and Cultural Identity uit 1995. Assman doelt hiermee op het feit dat we nog niet voldoende afstand in tijd hebben van de gebeurtenissen om over te gaan op het vormen van een redelijk vaststaand cultureel geheugen. Media spelen een belangrijke rol in het vormen van herinneringen en het verspreiden daarvan. Het vormt een essentieel onderdeel van het communicatieve geheugen en de resultaten daarvan vertalen zich weer in het uiteindelijke cultureel geheugen.

Een van de media die een rol speelt in het vormen van herinneringen rondom Darfur is het stripverhaal. Ik behandel twee van de stripverhalen die zijn gemaakt naar aanleiding van Darfur. De eerste strip die ik bespreek is van Suske en Wiske. Studio Vandersteen maakte het beeldverhaal in opdracht van Stichting Vluchteling. Daarnaast schenk ik aandacht aan het stripverhaal dat vanuit de virtuele wereld is ontstaan. In Second Life is een virtueel Camp Darfur gemaakt en over dat kamp is weer een stripverhaal gemaakt: Camp Darfur Comix. Ik richt me bij de twee voorbeelden vooral op de manier waarop zij een kritische interventie bewerkstelligen, bestaande beelden remediëren en welk effect dat teweeg brengt. Hiermee probeer ik de vraag te beantwoorden of deze strips een relevante bijdrage hebben kunnen leveren. Slagen zij erin een kijk op de situatie te geven die verder gaat dan de nieuwsbeelden die ‘rampenmoeheid’ in de hand werken? En op welke manier verhouden deze strips zich tot het vraagstuk of dit medium geschikt is voor de representatie van serieuze aangelegenheden?

Suske en Wiske en de Vergeten Vluchteling
Camp Darfur Comix